07/12/2016
THỨC ĂN, VỊ THUỐC CHỮA KHAN TIẾNG, MẤT TIẾNG
Khản tiếng, mất tiếng là chứng bệnh hay xuất hiện trong các mùa thu, đông. Tuy chỉ là “bệnh vặt”, nhưng có thể gây không ít rắc rối. Do đó, mỗi người đều nên biết cách sử dụng một số loại thức ăn, vị thuốc thông dụng, để dự phòng và chữa trị, mỗi khi cần thiết.
Theo y học hiện đại, mất tiếng và khản tiếng, đều do viêm thanh quản gây nên, chỉ có khác biệt về mức độ: Mất tiếng là khản tiếng ở mức độ nặng.
Trong Đông y cổ đại, khản tiếng và mất tiếng được gọi chung là "hầu âm". Bệnh phát nhanh, mất tiếng đột ngột (cấp tính) gọi là "bạo âm", còn kéo dài lâu ngày (mạn tính) gọi là "cửu âm". Trong Đông y hiện đại, khản tiếng có tên là "Thanh á", còn mất tiếng gọi là "Thất âm".
Mất tiếng có liên quan mật thiết tới chức năng của hai tạng Phế và Thận. Đông y cho rằng, Phế chủ khí, là động lực tạo ra âm thanh; Thận chủ nạp khí (giúp thở sâu) và là nguồn gốc của âm thanh.
Mất tiếng mới phát thuộc "thực chứng", liên quan chủ yếu tới tạng Phế; thường do ngoại cảm phong hàn hay phong nhiệt, hoặc đàm trọc úng trệ, gây bế tắc thanh khiếu, làm cho chức năng tuyên phát và túc giáng của tạng Phế bị rối loạn, mà gây nên bệnh.
Còn mất tiếng lâu ngày thuộc "Hư chứng", liên quan đến cả hai tạng Phế và Thận; thường do tinh khí bị thương tổn, phần âm của hai tạng Phế và Thận bị suy yếu, khiến “hư hỏa” thiêu đốt cơ quan phát âm, mà dẫn tới hiện tượng tiếng nói bị khản hoặc hoàn toàn không thể phát ra âm thanh.
Trường hợp bị mất tiếng, có thể căn cứ vào những chứng trạng biểu hiện cụ thể, mà chọn dùng một số loại thức ăn, vị thuốc thông dụng, dễ kiếm dưới đây để chữa:
Dùng giá đỗ xanh
Theo Đông y giá đỗ xanh có vị ngọt, tính hàn; Có tác dụng sinh tân (tăng dịch thể), nhuận phế, thanh nhiệt...
Có thể sử dụng chữa bỗng nhiên mất tiếng do "phong nhiệt" - biểu hiện bởi những chứng trạng kèm theo như đau họng, khát nước, ho, đờm vàng đặc; tắc mũi, mũi chảy nước đục; đầu lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng mỏng.
Dùng giá đỗ xanh 300g - 500g, rửa sạch, giã nát, chế thêm chút nước đun sôi để nguội, chắt lấy nước, chia ra uống dần từng ít một. Kinh nghiệm cho thấy, khi mới bị mất tiếng, áp dụng ngay biện pháp này, chỉ một lúc sau tiếng nói đã trở lại bình thường.
Dùng trái sung
Theo Đông y, trái sung có vị ngọt, tính mát. Khi họng bị đau, hái vài trái sung ăn là thấy bệnh giảm. Sách "Điền Nam bản thảo" nói: Trái sung chủ thanh lợi yết hầu, khai hung cách, tiêu viêm, hóa trệ. Còn sách Sách "Tiện dân đồ soạn" nói: Sung là vị thuốc chuyên trị các bệnh ở yết hầu (họng và thanh quản). Có thể sử dụng theo một số cách sau:
1. Trái sung 30g, đường phèn lượng thích hợp; Sắc nước uống. Dùng chữa mất tiếng do viêm họng mạn tính.
2. Trái sung phơi khô, nghiền thành bột mịn. Ngày dùng 4-5 lần, mỗi lần lấy 2-3g ngậm và nuốt dần. Dùng chữa mất tiếng kèm theo họng đau nhói, do phong nhiệt.
3. Trái sung 15-20g, thái nhỏ, hãm nước sôi, uống thay trà trong ngày. Uống thường xuyên còn có tác dụng phòng viêm họng cấp và khản tiếng.
Dùng củ gừng
Theo Đông y, gừng tươi có vị cay, tính ấm. Có tác dụng phát hãn giải biểu (giải cảm), ôn phế chỉ khái (ấm phổi, trừ ho), giải độc...
Đối với trường hợp mất tiếng do "phong hàn" - biểu hiện bởi những chứng trạng kèm theo như sợ lạnh, sốt nhẹ, không mồ hôi, đầu đầu, đau mình, mũi tắc, ho, đờm trong loãng, mũi chảy nước trong, rêu lưỡi trắng mỏng, có thể sử dụng theo một số hình thức như sau:
1. Gừng già 10g, đường đỏ lượng thích hợp. Gừng thái lát, sắc lấy nước, hòa đường đỏ vào uống.
2. Gừng già 10g, củ cải lượng thích hợp. Củ cải nấu sôi khoảng 3-5 phút, thêm gừng vào, lại nấu thêm 3-5 phút là được; Ăn củ cải và uống nước. Dùng chữa mất tiếng do nhiễm lạnh, viêm họng cấp có tác dụng tốt.
3. Gừng già 10g, bạc hà 5g. Gừng thái lát, thêm 500ml nước, nấu lấy nước, cho bạc hà vào nấu thêm 3-5 phút là được. Chia ra uống trong ngày, uống ấm.
4. Gừng tươi 10g, cành lá tía tô 10g, hành 5 cây (liền cả củ và rễ). Tất cả rửa sạch, sắc lấy nước uống.