22/05/2021
KĨ THUẬT TRỒNG LAN TRƯỞNG THÀNH
Để giúp cây lan phát triển tốt thì bất kì vườn lan nào cũng cần thực hiện tốt các
công việc sau:
1. Giàn che
Giàn che để duy trì bóng mát, tránh ánh sáng trực tiếp vào lúc trưa hay trời mưa quá mạnh, giàn che phải điều chỉnh được cường độ ánh sáng cho phù hợp với nhu cầu của cây lan đang trồng.
Giàn che cao khoảng 2,5 -4 m, mái che nằm ngang hay nghiêng nhưng các nẹp che
phải đặt theo hướng Bắc - Nam để cho khi mặt trời di chuyển trong ngày theo hướng
Đông - Tây thì bóng của các nẹp che sẽ không di chuyển, luôn luôn che được cho cây
lan. Điều chỉnh khoảng cách giữa các nẹp che cho phù hợp với nhu cầu ánh sáng mà cây
lan đòi hỏi.
- Khoảng cách nẹp bằng bề rộng chiều ngang của mỗi nẹp, có độ sáng bằng khoảng 50- 60% thích hợp cho Cattleya, Dedrobium...
- Khoảng cách nẹp càng khít lại thì độ sáng càng giảm, khoảng 30- 40% cho Phalaenopsis...
- Khoảng cách nẹp căng thưa thì độ sáng càng tăng, khoảng 80-90% cho Vanda,
Ascocentrum...
Giản cho nên đặt theo hướng Bắc- Nam là tốt nhất để vườn lan có thể nhận được nhiều ánh sáng ban mai, ánh sáng buổi sáng tốt với cây lan hơn ánh sáng buổi chiều vì ánh sáng buổi sáng làm nhiệt độ tăng từ từ, cây lan không bị sốc nhiệt, còn ánh sáng buổi chiều là lúc môi trường đang nóng vì tất cả đang toả nhiệt sau khi tiếp nhận sáng nắng gay gắt của buổi trưa.
Đa số cây lan không phù hợp với những giọt nước mưa. Vì vậy dưới giàn che luôn có một lớp lưới để tránh tác hại của các giọt nước mưa nặng hạt. Điều này rất cần thiết đối với lan con và lan Hồ Điệp.
4.5.2.2. Tưới nước
- Tưới nước là một việc tưởng như rất đơn giản nhưng tưới nước đủ để cho cây sinh trưởng, phát triển tốt lại hết sức khó. Tưới nước ít, lan sẽ khô héo dần rồi chết nhưng tưới nước thừa lại làm cho bộ rễ lan ẩm ướt thiếu ôxy không hấp thụ được chất dinh dưỡng, bộ rễ thối lâu sẽ chết. Việc tưới nước phải đảm bảo hài hoà với nhiệt độ, ẩm độ và ánh sáng.
- Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tưới nước:
+ Theo mùa: Khí hậu nước ta có sự phân hoá hai mùa rõ rệt:
Về mùa mưa độ ẩm tương đối cao, thuận tiện cho việc phát triển của cây lan. Mùa
này lượng nước mưa đã đáp ứng tương đối đầy đủ nhu cầu nước của lan. Vì vậy vào
mùa này, tưới nước cho lan cần phải cân nhắc kĩ về lượng nước tưới và số lần tưới.
Về mùa khô, độ ẩm không khí thấp, nhưng đây là thời kì nghỉ của một số loài lan.
Sự nghỉ ấy là cần thiết cho sự phát triển của chồi hoa và sự tăng trưởng mãnh liệt sau
đó, không nên tưới nước nhiều vào thời kì này. Sự nghỉ của lan xảy ra khi chúng bắt đầu
có hiện tượng rụng lá. Tuy nhiên, lan đơn thân khó nhận biết thời kì nghỉ vì chúng không có giả hành thật để dự trữ nước, vậy nên phải tưới nước nhiều lần để tăng độ ẩm, giảm bớt sự thoát hơi nước của cây lan. Cho nên, vào các ngày khô hạn, nhiệt độ cao cũng phải tăng số lần tưới nước.
+ Theo loài lan, theo thời kì sinh trưởng:
Loài lan khác nhau thì nhu cầu nước cũng khác nhau. Cây có nhiều lá, lá to dễ mất nước do thoát hơi nước qua lá, do đó, cần lượng nước tưới nhiều hơn. Cây mập, lá dày chịu hạn khá hơn thì số lần tưới nước cần ít hơn. Những cây có nhiều rễ gió cần tưới nước thường xuyên hơn. Thời kì ra hoa, ra rễ, đâm chồi cây cần nhiều nước hơn nên phải tưới gấp 2-3 lần bình thường. Vào thời kì cây nghỉ cần lượng nước ít hơn nhưng phải giữ ẩm xung quanh vườn lan.
+ Theo chất trồng và môi trường trồng lan:
Tuỳ thuộc vào cường độ ánh sáng giàn che, độ thông thoáng của vườn lan, chất trồng lan và loại chậu... Tất cả đều liên quan đến độ ẩm, do đó cách tưới cho lan phải thật linh hoạt. Nếu nắng nhiều, gió nhiều chậu thoáng, chất trồng giữ nước kém thì phải tưới nhiều lần hơn.
- Cách tưới:
Tùy dụng cụ tưới. Vòi tưới hoa sen ở các vườn lan lớn là kinh tế nhất, tiện lợi nhất nhưng cách tưới tốt nhất cho lan là tưới nhỏ giọt, nước rơi vào gốc lan, tưới không làm chấn thương lá, cây có thể tưới bằng bình xịt hay vòi bơm.
Nên tưới vào buổi sáng và buổi chiều mát. Nếu trời quá nóng, cần tăng lần tưới nhưng lượng nước cũng phải tăng lên. Tránh tưới ít nước làm nóng, bóng cây. Vào buổi trưa nắng gắt nên làm ẩm môi trường hơn là tưới trực tiếp vào cây lan.
- Nguồn nước tưới: Có thể dùng nhiều nguồn nước tưới cho lan miễn sao nước phải
sạch, không phèn, không mặn, độ pH thích hợp khoảng 5,5-7. Có thể dùng các nguồn
nước sau:
+ Nước mưa là nguồn nước lý tưởng nhất vì vừa sạch vừa kinh tế, độ pH của nước
mưa là 6 -7 rất phù hợp cho lan con.
+Nước ao hồ: cũng là nguồn nước không tốn tiền nhưng phải chú ý đến độ pH, nhất
là độ phèn ở các ao hồ mới đào. Với các ao hồ không lưu thông thường xuyên phải chú
ý đến sự trong sạch của nước, xung quanh ao hồ phải đảm bảo vệ sinh.
+ Nước sông, suối: là nguồn nước tưới tốt nhưng phải chú ý đến độ phù sa và độ
phèn, mặn...
+ Nước máy: cần chú ý đến chất lượng nước, trong nước máy có Clo không tốt cho
lan và phải xem nồng độ muối trong nước máy. Không nên dùng nước quá nóng hay
quá lạnh để tưới cho lan.
4.5.2.3. Bón phân
- Việc bón phân cho lan là hết sức cần thiết.
Thường người ta chú trọng đến 3 nguyên tố chính: N, P, K với các tỉ lệ tuỳ theo mục đích sử dụng, loài lan, thời kì sinh trưởng của lan. Ngoài ra còn có thể kết hợp thêm các nguyên tố vi lượng như đồng (Cu), sắt (Fe), kẽm (Zn)... và một số Vitamin cần
thiết khác.
- Tỉ lệ phân bón
Thường người ta sử dụng 4 tỉ lệ phân như sau:
+ Tỷ lệ: 1:1:1 tỉ lệ N; P: K bằng nhau.
+ Tỷ lệ: 3:1:1 tỉ lệ N cao.
+ Tỷ lệ: 1:3:1 tỉ lệ P cao.
+ Tỷ lệ: 1:1:3 tỉ lệ K cao.
Ngoài ra, còn rất nhiều tỉ lệ khác như 3:1:2;3:2:1
- Nồng độ phân
Trong mỗi tỷ lệ, nồng độ 3 chất N, P, K cũng thay đổi.
Ví dụ: Theo công thức của LeConfle (1981) ta có:
+ Công thức cao: 30- 10-10(50) tỷ lệ 3:1:1 để tăng trưởng và ra lá.
+ Công thức thấp: 10-18-10(38) tỷ lệ 1:2:1 cho ra hoa.
+ Công thức thấp: 10-10-20(40) tỷ lệ 1:1:2 cho ra rễ.
Tuy nhiên, lượng phân bón này hết sức linh động, nó phụ thuộc thời tiết như độ ẩm,
ánh sáng, nhiệt độ... tuỳ thuộc vào từng giai đoạn sinh trưởng của cây mà điều chỉnh
cho thích hợp.
Bên cạnh đó người ta còn sử dụng phân bón hữu cơ và các nguyên tố cần thiết khác.
Có nhiều loại phân hữu cơ như: nước tiểu, phân động vật, xác bã động vật, hạt đậu
tương ngâm...
Các loại phân hữu cơ này rất tốt đối với lan nhưng khi dùng phải chú ý đến cách
tưới, nồng độ tưới, tránh gây hại cho lan (với phân động vật và xác bã động vật phải
ngâm ủ cho hoai mục), tránh làm ngộ độc lan.
- Cách tưới phân
Có rất nhiều cách tưới phân nhưng nguyên tắc chung là khi tưới phải đạt được hai
yêu cầu sau:
+ Tưới phân cho cây hấp thụ được nhiều nhất.
+ Tưới phân cho kinh tế nhất.
Như ta đã biết, rễ là cơ quan chính hấp thụ nước và muối khoáng cho cây, ngoài ra lá cũng có khả năng hấp thụ nước và muối khoáng, nhất là trường hợp lan con. Nhưng đối với lan lớn, việc hấp thụ qua lá không đủ dinh dưỡng cho sự sinh trưởng và phát triển của cây. Vì vậy phải tưới làm sao cho rễ có thể hấp thụ dinh dưỡng thuận lợi nhất.
Nếu tưới phân như tưới nước thì phải sử dụng quá nhiều phân, không tiết kiệm được
phân. Muốn đạt được hai yêu cầu trên cùng một lúc, theo kết quả đã đạt được trong những năm qua, trước khi tưới phân ta nên tưới qua một lượt nước làm cho chất trồng dễ dàng thấm chân không bị chảy tuột đi. Như vậy sẽ tiết kiệm được 1/2 lượng phân.
Nên tưới phân vào buổi sáng sớm hay lúc xế chiều, không nên tưới phân vào
buổi trưa.
Khoảng cách của các lần tưới phụ thuộc vào nhiều yếu tố như điều kiện khí hậu,
chất trồng, tình trạng cây, loại phân, nồng độ phân...
Bình thường tưới một lần trong một tuần nhưng nếu vườn lan râm mát thì khoảng cách dài hơn (10 - 15 ngày/lần). Ngược lại, vườn lan có nhiều ánh sáng có thể tưới 2 lần/ tuần. Sau khi tưới phân nên tăng lượng nước tưới của ngày sau đó để rửa bát muối
còn đọng lại, tránh ảnh hưởng bất lợi cho lan.