Shabdshree (2025)

22/05/2024

કોઈ શિખર સર કરવા કાજે,
ઝરણું છૂટ્યું પાછું આજે.

આંસુ પણ મોતી થઈ જાશે,
આંખોમાં તું સપનું થાજે.

બેશરમીની મોસમ વચ્ચે,
લજામણી પણ ક્યાં જઈ લાજે ?

ચારેપા ચૂપકીદી વરસે,
એ રીતે મલ્હારી ગાજે.

કોઈ કૂંપણ કોળી ઊઠશે.
પથ્થરને પણ પાણી પાજે.

-હરદ્વાર ગોસ્વામી

21/04/2024

ઉનાળાના અનેક રૂપ-રંગ છે, જેને સમજવા તમારે પરસેવો પડવો પડે. પરસેવો પડ્યા વગર કશું નથી મળતું તો ઉનાળાની મજા ય ક્યાંથી મળે ! ઉનાળાને માણવા દ્રષ્ટિમાં ગુલમહોર વાવવા પડે. તડકાના તોફાન અને તેવર યાદ આવતા મન ગ્રીષ્મની ગલીઓમાં ફરવા નીકળી પડે છે. ઉનાળાને ઉજવવા માટે તીખા તડકાનો તરખાટ સહન કરવો પડે અને બફારાની બારખડી શીખવી પડે. ક્યારેક કોઈ કૂતરાના ભસવાથી સુનકારના ગઢમાં ગોબો પડે છે. બપોરે જાણે ભલભલા સુપરમેન પણ પોતાની બોડમાં લપાઈ જાય છે. ગામડામાં તો ઉનાળાની બપોરે કર્ફ્યું લાગી જાય છે.
નિબંધ સ્પર્ધાનો બાળપણનો પ્રિય વિષય ઉનાળો રહ્યો છે. શરૂઆત એવી કરતા કે ‘ફાગણથી જેઠ મહિના સુધીનો ગાળો..અને મસ્તીનો ગરમાળો...’. પરીક્ષા ઉનાળામાં જ કેમ આવતી હશે ? એક તો મગજનો પારો સાતમાં આસમાને હોય એમાં પાછો આ ચિંતાનો ઉકળાટ ભળે..તો મગજને ય પરસેવો વળી જાય. જો કે ખરા બપોરે બહાર નીકળવું એ જગતની સૌથી મોટી મહેનત છે. સૂર્ય ચેલેન્જ કરે છે કે; ‘આવ, તાકાત હોય તો, મારી સામે હામ ભીડીને જો.’ ઉનાળામાં પરીક્ષા આવે પણ ઉનાળાની પરીક્ષા પાસ કરવી એ બોર્ડ કરતા પણ કપરી છે, એ પાસ કરવા પરંપરાગત પકકડને બાજુ પર મુકવા પડે.
શિયાળો બાળપણ છે, ચોમાસું યુવાની છે તો ઉનાળો એ વૃદ્ધત્વ છે. અમદાવાદનો ઉનાળો કચ્છની કોમ્પીટીશન કરે. લા.ઠા.એ એક કાવ્યમાં કહ્યું છે ‘સૂર્યને શિક્ષા કરો.’ એકવાર ઉનાળામાં ચપ્પલ તૂટી ગયેલા ત્યારે નાની નહીં પણ સાત પેઢી યાદ આવી ગયેલી. ત્યારથી ચપ્પલ પહેર્યા વગર ખાળિયા ખોદતા મજૂર પ્રત્યેનો અભિગમ અને અહોભાવ આદરમાં ફેરવાઈ ગયેલો. તીવ્ર તરસની મજાક ઉડાવતા મૃગજળ.. સ્વચ્છતાના પૂરા ગુણ લઈ જતું આકાશ પરિક્ષક જેવું વેરી બની જતું હોય છે. કાળઝાળ ઉનાળા જેવા આખાબોલા અખાની પંકિત સાથે વિરમીએ. ‘આવી નગરમાં લાગી લાય, પંખીને શો ધોખો થાય; ઉંદર બિચારા કરતા સોર, જેને નહિ ઉડ્યાનું જોર; અખા જ્ઞાની ભયથી કેમ ડરે, જેની અનુભવ પાંખ આકાશે ફરે.’
-હરદ્વાર ગોસ્વામી