26/12/2023
Kolekcja szkieł Stanisława hr. Ursyn-Rusieckiego (1862–1944), którą przekazał Muzeum w momencie donacji stanowiła trzon zbiorów kolekcji szkła naszej instytucji. Ursyn-Rusiecki ziemianin i właściciel majątku Trojanka w gubernii podolskiej, podobnie jak ojciec Józef był kolekcjonerem dzieł sztuki. W 1912 roku postawił na ul. Wielkiej (dziś Lwowskiej) w Warszawie dochodową kamienicę, za nią zaś pałacyk, w którym przechowywał gromadzone zbiory (malarstwo, ryciny, starodruki, ceramikę, szkło, meble, tkaniny, uzbrojenie…). Rodzinną kolekcję, w tym zebrane przez siebie szkła jeszcze za życia świadomie rozdysponowywał pomiędzy największe instytucje muzealne w Polsce, m.in. w Krakowie i Warszawie. Także swój pałacyk przekazał instytucji publicznej – Polskiej Akademii Umiejętności.
MNW zostało obdarowane przez Rusieckiego w 1919 roku kolekcją szkła w ilości 1752 egzemplarzy. Zbiór ten na początku XX wieku uchodził za jeden z największych w środkowej Europie. Jednym z warunków donatora była stała ekspozycja zbioru w Muzeum, co ziściło się w przestrzeni nowego gmachu otwartego w pełni w 1938 roku, w którym na I piętrze jedną salę poświęcono tylko ekspozycji szkła, nadając jej przy tym imię „Zbiorów z Ruszczy Ursyn-Rusieckich” – także wedle życzenia darczyńcy.
A zbierał Rusiecki szkła nietypowe, o osobliwych kształtach i przeznaczeniu. Cenił sobie okazy zaopatrzone w dedykacje, herby czy dewizy. Wśród kielichów, kieliszków, pucharów czy szklanek znajdowały się zabawne kulawki, czyli kielichy bez stopy – podczas uczty najbardziej podstępne naczynie, z którego korzystający musiał wypić duszkiem wszystko chcąc je odłożyć. Dziś uszczuplona przez zniszczenia II wojny światowej kolekcja licząca obecnie 1441 szkieł jest nadal w MNW, a jej najciekawsze zachowane okazy można podziwiać na Galerii Sztuki Dawnej.
★★★
Portret Stanisława Ursyna Rusieckiego (1862–1944), fotografia, autor nieznany, dar Zygmunta Wdowiszewskiego w 1969.
